2018 yılında Bireysel Emeklilik Sistemine katılım artmadı tam tersi çıkış görüldü. Yani vatandaş BES yapmıyor çıkıyor. Cayma ve ayrılma oranı yüzde 67.
Reuters’tan Behiye Selin Taner’e konuşan Erkan, “Gönüllü BES tarafı geçen yıl büyümedi. Hatta otomatik katılım sistemi başladığından beri ilk kez 2018 aralık ayında katılımcı sayısında küçük de olsa bir düşme oldu, katılımcı sayısı 2017 yılsonu verilerine kıyasla 45 bin kişi seviyesinde azaldı” dedi.
Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre 2017 yıl sonunda 6 milyon 920 bin olan katılımcı sayısı 21 Aralık itibariyle 6 milyon 880 bin kişi seviyesinde.
Katılımcıların fon tutarı devlet katkısı dahil 87.6 milyar TL, otomatik katılım sisteminde (OKS) ise çalışan sayısı 5 milyon 20 bin , çalışanların fon tutarı 4.58 milyar TL seviyesinde.
“Gönüllü yapıda normal şartlarda sözleşmelerin aylık yüzde 0.9’u zaten ayrılıyor ve bu olağan bir durum” diyen Anadolu Hayat Emeklilik genel müdürü şöyle devam etti: “Ancak özellikle yılın son bölümüne doğru ayrılma oranları aylık yüzde 1.5 seviyelerine ulaştı. Bu yıl ise eforumuzu artık gönüllü tarafa daha fazla verebileceğiz. Geçmiş yıllardaki gibi kuvvetli artışlar olması beklenmiyor ancak bu yıl gönüllü BES’te 100 bin kişilik artış görebiliriz.”
Sistemden üç yıl çıkılamayacak ‘algısı’
Erkan otomatik katılıma girenlerin sistemden üç yıl çıkamayacağına dair söylemler olduğuna dikkat çekti: “Ayrılma oranlarının beklenenden yüksek olması nedeniyle başta bu şekilde bir düşünce oldu ancak bunu savunmak çok da kolay değil. Ayrıca sistemin ruhu gönüllülük üzerine kurulu. Dolayısıyla böyle bir durum şu an için yok, ileride olacağını da düşünmüyorum.”
Resmi Gazete’de geçen hafta yayınlanan yönetmeliğe göre otomatik BES’te cayma ve ayrılma hakkını kullanan katılımcılar için daha önce iki yıl olarak belirlenen sisteme otomatik olarak tekrar katılma süresi üç yıl olarak düzenlenmsişti.
Erkan’a göre bu düzenleme sistemden üç yıl çıkılamayacak şeklinde yanlış algılandı.
‘Fonunuzu değiştirin’ demek yeterli olmuyor
Erkan, emeklilik fonlarının yüzde 40’ından fazlasının devlet tahvillerinde yüzde 10-12’sinin hisse senedinde olduğunu, geçen yıl tahvil faizlerindeki yükseliş ve hisse piyasasındaki düşüşün fon getirilerini olumsuz etkilediğini aktardı: “Dolayısıyla son dönemde yeniden fon getirilerine odaklanıldı. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) fon getirilerini takip ederek bunları çeşitli başarı kriterlerine göre derecelendirecek şekilde veri oluşturması ve SPK’ya bildirmesine yönelik bir mevzuat çıktı. Katılımcıya ‘fonunuzu değiştirin’ demek yeterli olmuyor. Sektörde şu anda sıcak gündem ‘Fonlar hakkında ne yapılabilir?’konusu.”
‘Mevzuatsal eksiklikler var’
Anadolu Hayat Emeklilik genel müdürü şöyle devam etti: “Halihazırda fon dağılımını değiştirme hakkı portföy yönetim şirketlerine verilebiliyor, buna imkan getirildi ancak mevzuatsal eksiklikleri var ve Sermaye Piyasası Kurumu (SPK) ile bunu tamamlamaya çalışıyoruz. Katılımcı olarak fonlarınızı yönetme hakkını portföy yönetim şirketine vereceksiniz o da risk profilinizi çıkarıp otomatik olarak piyasa koşullarına göre fon dağılımınızı değiştirecek.”
Katılımcıların yüzde 90’ı fon dağılımını hiç değiştirmiyor
Bireysel emeklilik hesabındaki fon dağılımını yılda altı kez değiştirme hakkı olduğu halde BES katılımcılarının yüzde 90’ından fazlası fon dağılımını hiç değiştirmiyor.“
Erkan ayrıca bu yıl faizlerde düşüş beklentilerine paralel olarak BES fonlarının da daha iyi büyüyeceğini söyledi.
300 bin şirket sisteme dahil olacak
2019 ocak ayı itibarıyla beş ila dokuz işçi çalıştıran 250 binin üzerinde şirketin sisteme dahil olacağını, bunun da yaklaşık 1.83 milyon çalışana tekabül ettiğini söyleyen Erkan, son yasal düzenlemede af getirilmesiyle bugüne kadar sisteme girmesi gerektiği halde girmeyen çoğunluğu 10-49 arası işçi çalıştıran 40 bine yakın firmanın da şubat sonuna kadar sisteme gireceğini ayrıca yıl sonuna kadar son iki yıllık sürede OKS’den ayrılanların yeniden sisteme alınmasını beklediğini belirtti.
12 milyon sisteme dahil oldu, 7 milyon ayrıldı
Erkan, OKS’de iki yıllık süreçte toplamda 12 milyon çalışanın sisteme dahil olduğunu, bunlardan 7 milyon kişinin ise sistemden ayrıldığını söyledi.
Bu çerçevede bu yıl ocak fazında yaklaşık 1 milyon 850 bin yeni istihdamla 800 bin, yeniden katılımla 7 milyon ve bugüne kadar sisteme dahil olması gerektiği halde henüz dahil olmamış 1 milyona yakın kişinin OKS ile BES’e gireceğini söyleyen Erkan, “Bunların yarısı sistemde kalsa bir faydası olur” dedi.
Cayma ve ayrılma oranı yüzde 67
Erkan’ın verdiği bilgiye göre, otomatik BES’te cayma oranı EGM tarafından son açıklanan Ekim 2018 verisinde yüzde 52, toplamda cayma ve ayrılma oranı ise yüzde 67 seviyesindeydi. 2019 yılında da cayma oranının bu oranlara paralel devam etmesi bekleniyor.
