Merkez Bankası, zorunlu karşılıkların finansal istikrarı destekleyecek şekilde daha esnek ve etkin kullanılmasına karar verdi.
Merkez Bankası (TCMB) zorunlu karşılık (ZK) oranlarını ve ZK’lara ödenen faizleri/nemaları TL kredilerin yıllık büyüme oranı ile ilişkilendirdirdi.
TCMB’nin yeni uygulamasıyla kredi büyümesi %10 ile %20 arasında olan bankalar ZK oranlarında 1 yıldan kısa vadeler için indirim sağlayacak. Böylece kredi büyümesi TCMB tarafından belirlenen kriterleri sağlayan bankaya teşvik uygulanmış olacak. ZK oranlarında kriterleri sağlayamayan bankalar için ise eski oranlar geçerli olacak.
Öte yandan yine kriterleri karşılayan bankalar TCMB’de tuttukları TL ZK’lar için aldıkları faiz/nemalarda artış sağlayacak. Kriterleri sağlamayan bankalar ise faiz/nemada düşüş yaşayacak.
TCMB’den yapılan yazılı açıklamada, “Zorunlu karşılıkların finansal istikrarı destekleyecek şekilde makro ihtiyati bir araç olarak daha esnek ve etkin kullanılmasına karar verilmiştir. Bu doğrultuda zorunlu karşılık oranı ve zorunlu karşılıklara ödenen faiz/nema uygulamalarında değişikliğe gidilmiştir” denildi. Açıklama şöyle devam etti:
“Yürürlüğe girecek değişiklikler ile TL ZK oranları ve TL cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıklara ödenecek faiz/nema oranı, bankaların dövize endeksli kredileri ile bankalara kullandırılan krediler hariç Türk lirası cinsi standart nitelikli ve yakın izlemedeki nakdi kredileri toplamının yıllık büyüme oranları ile ilişkilendirilmiştir.”
TCMB açıklamasına göre, yeni uygulama ile ilk aşamada piyasaya yaklaşık 5.4 milyar TL ve 2.9 milyar dolar karşılığı altın ve döviz likiditesi verilmesi bekleniyor.
Yeni sisteme göre, kredi büyümesi referans değerler olan %10 ile %20 arasında olan bankalar için TL ZK oranları, 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonu ve 3 yıldan uzun vadeli diğer yükümlülükler hariç tüm vade dilimlerinde %2 olarak uygulanacak. Diğer bankalar için zorunlu karşılık oranlarında herhangi bir değişikliğe gidilmeyecek.
Yeni uygulamada kriterleri karşılayan bankalar için uygulanacak %2 ZK oranı eski uygulamada vadesiz ve 3 aya kadar vadelide %7, 6 aya kadar vadelide ise %4 seviyesindeydi.
Öte yandan mevcut durumda TL cinsi tesis edilen ZK’lara uygulanan %13 faiz/nema oranı, kredi büyümesı referans değerler arasında gerçekleşen bankalar için %15, dığer bankalar için %5 olacak.
Reuters’a bilgi veren iki bankacı, ilgili düzenlemeden tüm kamu bankalarının yararlanacağını, ancak özel bankaların istisnalar haricinde çoğunun kriterleri bugün için sağlayamadıklarını belirttiler.
TCMB kararı öncesi 5.5950 seviyesinde işlem göre dolar/TL karar sonrası 5.6585’e kadar yükseldi.
TCMB zorunlu karşılık düzenlemesini de içinde barındıran ekonomi alanında önemli düzenlemeler içeren Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda Temmuz ayı ortasında kabul edilmişti.
Kanunla, Merkez Bankası’nın temel görev ve yetkilerinde değişiklik yapıldı. Bir para politikası aracı olan zorunlu karşılıkların etkinliğini artırmak üzere, bankaların ve Merkez Bankasınca uygun görülecek diğer mali kuruluşların bilanço içi veya dışı uygun görülen kalemlerinde meydana gelen değişikliklerin, sıkça farklılaşan piyasa koşullarına göre zorunlu karşılığa tabi tutulması mümkün hale getirildi.
Buna göre Merkez Bankası, zorunlu karşılıkları belirlerken bilanço içi ve dışı unsurları da dikkate alabilecek. Banka talepleri gerçek zamanlı ve anlık karşılanacak. Bu taleplerin karşılanması için bankaca kurum ve kuruluşların bilgi işlem sistemlerine erişim sistemleri kurulabilecek.
Zorunlu karşılığa tabi bilanço içi veya bilanço dışı uygun görülen kalemlerin kapsamı, zorunlu karşılıkların oranı, tesis süresi ve tesis edilen karşılıklara gerektiğinde ödenecek faiz oranı, mevduat veya katılım fonlarından olağanüstü çekilişler ve birleşme, devir, bölünme hallerinde yapılacak işlemler de dahil olmak üzere uygulamaya yönelik her türlü usul ve esas, TCMB tarafından belirlenecek.