Gürcan Konur üstad, krizde aktif bankacılara hızır gibi yetişti. Şube personelinden, bölge müdürüne ve hatta genel müdür yardımcılarına çok özel ipuçları: Batacak şirketleri önceden nasıl anlarsınız?
KRİZDE HIZIR GİBİ YETİŞTİK, AKTİF BANKACILARA PRATİK DEV HİZMET:
BATACAK FİRMALAR ÖNCEDEN NASIL ANLAŞILIR?
Kredi aslında çoğu zaman daha verilirken batar, yanlış tahsis, pazarlama körlüğü, siyasi veya hatır torpili, teminat yetersizliği, vade uyumsuzluğu, kısa vadeli kredi ile yatırım finansmanı vb. sebeplerden dolayı, daha verilirken batacağı bellidir; ama konumuz bugün bu değil, verilen kredi nasıl batmadan kurtarılır onu inceleyeceğiz.
YEN, NESİL BANKACILARA ÖZEL SUNUM
Aman yine ara bilanço analizi filan anlatılacak, biz bunları okulda bile görmedik (malum artık herkes bankacı olabiliyor, okulda görülmemesi gayet normal), zaten “bilanço okumak hiç gerekli değil ki, biz sisteme verileri giriyoruz, biz değil sistem krediyi veriyor şekerim”, diyenler de haklı, zaten biz pratik yöntemleri anlatacağız, size banka muhasebesi öğretmeye kalkmayacağız, söz.
Kredi gecikmeleri başlayınca, çeki ödenmeyip, yazılınca anlarsınız, haciz yazısı gelince anlarsınız gibi sıradan sözler söylemeyeceğiz, çünkü o dönemden sonra zaten, yandı gülüm keten helva…Önemli olan bunları önceden tahmin edebilmek, bazen firmalar gecikmesi, çeki yazılması filan olmadan da aniden batabiliyor.
ZİNCİR MARKETLERİN BATACAĞI NASIL ANLAŞILIR?
Mesela market zincirine kredi verdiniz, piyasanın karışık durumunda, piyasadan mal alabilme durumunu öğrenmek istiyorsunuz, bunlar ticari sır olduğu için öğrenemezsiniz. En iyi kredi ölçen taraf, banka filan değil piyasadır, o firmaya mal veren tedarikçi o firmaya aslında kredi açıyor ve itibar kazandırıyordur. O mal vermiyorsa sorun vardır.
BİRA ÖLÇÜTÜ ŞAŞMAZ KURALDIR
En iyi ölçüt, eğer market alkol satıyorsa biradır, biranın vadesi bir haftadır, geçen haftaki borcunu ödemeyene o hafta bira verilmez. Gidin marketi dolaşın (yalnız Cuma cumartesi marketin buzdolabı boşalmışsa, bu durum batacağına değil, iyi sattığına işaret eder ya raftakilere bakın ya da hafta içi kontrol edin. Tavsiye edilen markalar Tuborg Gold kutu ve Efes Pilsen mavi kutudur.
BİRA YOKSA KOLA VE ÇİKOLATA ÖLÇÜTÜ VAR
Market mutaassıp olup, alkol satmıyorsa, onun da kolayı var, Coca Cola ve Pepsi Cola ile çikolata markalarını kontrol edin, Nestle Damak, Ülker Antep Fıstıklı Çikolata, Ülker Çokonat gofret, Etinin bisküvileri belirleyicidir. Eğer bu markalar yer almıyorsa, Şimşek, Torku, Şölen filan varsa firma zordadır. Coca Cola-Fanta yoksa firma gidicidir.
ZORAKİ TEK TEDARİKÇİ OLMANIN DAYANILMAZ AĞIRLIĞI
Yine markette, ağırlıklı olarak tek tedarikçinin ürünü dolu ise, mesela torku süt, torku et, torku çikolata, torku peynir, torku bakliyat vb. bu da iyiye işaret değil, firmadan en büyük alacaklının torku olduğuna işarettir. Diğer firmaların alacağı az olduğu için malı kesmişler, ancak bu durumda malsızlıktan firma kapanacağı için en büyük alacaklı olarak torku firmayı mecburen yüzdürmekte, yani malı arttırarak vermeye devam etmekte, ama satışlarından da önemli kısmını öncelikli olarak kendisine tahsil ederek riskini zaman içinde düşürmektedir. Mesela bu marketlere örnek olarak Konya’da sürekli küçülen dev bir marketi verebiliriz.
FİRMAYI KURTARMAK YA DA KURTARMAMAK İŞTE BÜTÜN MESELE BU
Birçok bankadan ve sizden de kredi kullanan büyük ölçekli bir firma size gelip, çok dağınık vadeli ve tutarlı kredileri tek bankada ve daha uzun vadeye yayarak toplamak istiyoruz, bunun için en uygun vade ve faiz oranı vereni tercih edeceğiz diyorsa, firma gidici ama tedbir alınırsa kurtarılabilinir durumdadır.
Eğer ağırlıklı olarak riski sizde değilse salın gitsin, hiç üzülmeyin kredisini başka bankaya taşısın, ama eğer riskin büyüğü sizde ise bu teklifini ciddiye alın, büyük ihtimalle diğer bankalar yanaşmadığı için risk size kalacaktır, aslında hem firmayı batmaktan kurtarmak hem de bankayı zarardan kurtarmak için de bu bir fırsat olabilir.
Ama mutlaka fazlası ile ipotek teminatı alın, daha önce kefaletle verilmiş olsa bile mutlaka ipotek isteyin, riski uzun vadeye makul bir faiz ile yayarsanız, firma da siz de rahatlarsınız, mecbur muyum derseniz, aynen öyle, mecbursunuz, en kötü idari ödeme planı, en iyi takipten daha iyidir.
SÜREKLİ İNDİRİM YAPAN FİRMA
Firma sürekli olarak fiyatlarında büyük oranda indirime gidiyorsa da korkun, fiyatların arttığı bir dönemde sürekli indirime gitmek, aslında sizden alamadığı nakit krediyi, elindeki vadeli aldığı stoktaki malı aldığı fiyattan veya zararına nakite çevirerek kendisine süre sağlama amaçlıdır, ama genelde borç vadesi geldiğinde elde satacak mal da kalmayacağı için firma batar.
FAKTORİNG ÇÖZÜM OLABİLİR Mİ?
Mesela mizanda (“mizan da ne ya” diyen bankacının ağzına kürekle vururum, kusura bakmayın) ağırlıklı olarak faktöring firmaları yer alıyorsa firma gidicidir, bankadan kredi alamayan faktöringe gider, gerisi hikayedir.
ZAMANINDA VERGİ-SGK ÖDEMEK NE KADAR AKILLICA?
Firma %25 in üzerinde işçi çıkarıyor, ay sonlarında nakit limitinden kredi kullanıyor ve bununla maaş ödüyor ise gidicidir. Normalde SGK ve vergi ödemelerini otomatik ödeme ile düzenli yaparken bunları iptal ettirip, ödemiyorsa eskiden gidicidir diyorduk, şimdi akıllı diyoruz, çünkü bunun için yüksek faizle borçlanacağına, nasıl olsa hep arka arkaya af çıkıyor, uzun vadede düşük faiz oranı üzerinden afla ödeme yoluna gidiyordur.
AİLE DURUMUNDAKİ DEĞİŞİKLİKLER, “KART FİNANS” OLMA DURUMLARI
Firma sahibine eskiden rahatlıkla telefonla ulaşırken, hiç ulaşamıyorsanız ve hep o size dönüyorsa durum tehlikeli olabilir, alacaklılıklardan kaçıyordur. Firmadaki çoğunluk hissesini başka aile bireylerine aktarıyorsa şüphelidir.
Hanımından boşanıyorsa mutlaka şüphelenmek gereklidir. Mesela meşhur bir pop şarkıcısının boşanması, hacizlerden mal kaçırma amaçlı olarak, işin baştan danışıklı dövüş olduğunu sergilemiştir. Mevcut eşi varken, yeni hanım veya hanımlar alıyor, metres tutuyor ise hem sağlık açısından, hem de maddi açıdan gidicidir.
BİLANÇOYA BAKMAK YETERLİ MİDİR?
Ara bilançoya bakarım filan demeyin, bizde firmalar 3 değişik bilanço kullanır: bankaya verilecek olan, maliyeye verilecek olan, firma ortaklarına verilecek olan. Firma aslında zarardadır, sırf kredisi düşürülmesin diye fiktif kar gösterir. Veya firma zarardadır ama bunu saklamak amaçlı sürekli bir büyüme, yeni şube açma yarışındadır, tabii ki bu durumda ciroları da artacaktır, zaten yeni şube açmasının sebebi zararın bahanesini yaratmak ve düşen ciroyu perdelemektir.
BÜYÜRKEN BATAN FİRMALAR
Bu tür firmalar eninde sonunda batarlar ama, o süreçte sanki büyüyormuş gibi hissettirir. Sürekli büyümekte olduğu için, ciroları artarken, kar edememesinin nedeni olarak yeni açılan şubeler öne sürülür, halbuki bu yatırımlar olmasa cirosu düşecek, yine zarar yazacaktı.
Bunu anlayan bankacı genelde pek yoktur, gerçi anlasa da firmasına pek konduramaz, buna bankacı körlüğü diyoruz. Sürekli çalıştığı firmaya bağlanır, bazı kötü yanlarını görmek istemez.
HOVARDADAN, ALEMCİDEN, KUMARBAZDAN KREDİLİ MÜŞTERİ OLUR MU?
Mesela firmanın işyeri kira, üretim araçları (makineler, kamyon, iş makinesi vb.) eski model iken kendisine havuzlu ultra lüks villa, son model de lüks spor araba filan alıyorsa, o firma gidicidir.
Firma sahibi, sürekli magazin basınına malzeme oluyor, gece kulüplerinden, barlardan hiç çıkmıyor, yanında manken ve şarkıcı bozuntuları ile pozlar veriyorsa, o firma çok uzun süre ayakta kalamaz.
Yine sık sık, yaz-kış demeden Kıbrıs’a gidiyorsa kumara ve gece hayatına çok meyilli olduğundan sermayeyi buralarda eritir ve batar. Hanımı sürekli, lüks harcamalarda bulunuyor ve “sosyal medyada fenomenim, yaşam koçuyum,” ayağına paylaşımlar yapıp, takipçi kasıyorsa firma çok risklidir, uzak durulmalıdır.
POLİTKACIYA KREDİ VERİLİR Mİ?
Firma sahibi politikaya atılıyor, milletvekili veya belediye başkanlığına aday oluyorsa da uzak durmak gerekir, ya artık ticaretten umudunu kesmiştir, ya da siyasetten nemalanmaya karar verdiği için diğer işini boşlamaya başlayacaktır. Kendisi politika ile ilgilenirken, eğer aile bireylerinden işi bilen birisi işin başına geçemeyecek durumda ise, o firma batar.
BATAN İŞADAMI MUTLAKA TEKERRÜR EDER
Daha önce firma sahibi iş hayatında en az bir firma batırdı ise, bu kişilerin doğrudan veya dolaylı sahip olduğu firmalarla yeniden kredi ilişkisine girmek Rus ruletidir, çünkü işadamı bu konuda gereken deneyimi fazlası ile kazanmıştır, mutlaka ilk zorda kaldığı kriz anında, kolay yolu seçerek, yine batacaktır, ama bu kez, dersini iyi öğrenip, güvendiği ve onun emrinde olan başka isimlere yeni bir firmayı paravan olarak kurdurduğu ve devrettiği için, ilk seferindeki gibi zora girmez, ticaretine ve lüks yaşamına devam eder, olan ona kredi veren bankacılara olur.
Firma aynı adreste, aynı personelle, aynı işe devam eder, ama tabela değişmiştir, yeni sahibi görünenler göstermeliktir, zira eski patron yeni firmayı da perde gerisinden yönetmektedir, ama hukuken bunu ispatlamak çok zor olacağı için, alacağın tahsilinde sonuç almak pek mümkün değildir.
BEDAVA VE GÖNÜLLÜ KREDİ TAHSİS VE TAKİP EĞİTİMİ
Aslında daha çok madde ekleyebiliriz, ama şimdilik bu kadarını okudu iseniz bile karlı çıkarsınız diyor, tüm bankacılara batıksız günler diliyoruz.
Bankacı eğitimine buradan başlayarak bankaları eğitim derdinden ve eğitime para verme derdinden de kurtarmış oluyoruz, bu kıyağımızı da unutmasınlar, bunu da her zaman yapmayız bilmiş olun.
Görüyorsunuz hep bankaları eleştirip, kafasına vurup, yönetimi ile uğraşmıyoruz, hatta buradan da görüldüğü üzere, onlara her türlü yardımcı oluyoruz. Teşekkür beklemiyoruz, ama işler iyi iken pohpohladıkları kredicileri ve pazarlamacıları, işler sarpa sarınca günah keçisi ilan etmesinler istiyoruz, bu kredileri bankaya gelirken babalarının evinden getirmiyorlar, şube, bölge ve genel müdürlük ortaklaşa dünyaya getiriyorsunuz, ilk yalpalamada cami avlusuna terk etmek (kredileri geri çağırmak) ve anasını boşamak (personeli işten atmak) sorumsuzluk, kolaycılık ve vicdansızlıktır.
FAİYDALI SON SÖZ: Kredi batıranın halinden kredi batıran anlar, bir defa batan müşteri, mutlaka yine batacaktır.
GÜRCAN KONUR
ESKİ BANKA MÜFETTİŞİ, BÖLGE VE ŞUBE YÖNETİCİSİ
YENİ KREDİ EĞİTMENİ, HAKLI PERSONEL SAVUNUCUSU
