Türkiye’de yeni bir tartışma başladı. Adil Kur nasıl bulunur? Usta bankacı Ender Balcı, vatandaşların kendi adil kurlarını bulabileceği formülü açıkladı.
Adil kur & Enflasyon & Döviz
Usd değer karşılığı TL nasıl belirlenir, temel parametreler nedir?
İki adet temel parametre var biri üretim diğeri enflasyon .
Üretim gücünüz, teknoloji ve kaliteniz yüksek olur ki bu ancak kaliteli eğitim + demokrasi + hak+ hukuk + adalet ve güven ile olabilir, böylece ihracat yaparsınız paranız güçlü döviziniz bol olur. ( Atatürk dönemi)(Bugünkü Almanya)
İkincisi ise ülkelerin enflasyon farkıdır, örneğin ABD yıllık enflasyonu % 2 TC enflasyonu ise % 30 ise TL dolara karşı o yıl % 28 değer kaybeder.
Her vatandaş ülke enflasyonlarını karşılaştırarak TL/döviz fiyatı nereye gider tahmin edebilir.
TUİK ile enflasyonu düşük açıklamak mümkün olsa da dövizi baskı altında tutmak mümkün olmaz yada kısa süreler tutar ama 128 mia Usd gibi bedeller ödersiniz ve bir zaman sonra kur yine olması gereken yere gider. (Menderes ,Çiller ve Berat Albayrak dönemi)
Şimdi bir hesap yapalım ;
2018 Mayıs 3 usd kur 4,19 .
2019 Mayıs 3 usd kur 5,97
2020 Mayıs 3 usd kur 7,02
2021 Mayıs 3 usd kur 8,24
2018-2021 arası kur 8,24-4,19 4,05/4,19= %97 değer kaybetmiş .
TUİK açıklanan enflasyon oranlarına % bakalım;
2018-2019 % 18,71
2019-2020 % 11,39
2020-2021 % 14,97
Toplamda basit hesapla 2018 – 2021 arası % 45,07 bir enflasyon artışı var bileşik bakarsak % 48 hadi 50 diyelim.
Peki kur neden enflasyonun iki katı artmış durumda;
Basit TUİK açıkladığı enflasyon rakamları gerçek değil , dolayısı ile kur da doğru değil.
Peki adil kuru nasıl bulacağız; Basit 2018 Mayıs 2021 Mayıs sokak enflasyonuna ve satın alma gücüne bakın kur aradaki farkın oransal % kadar arttığı yer adil kur seviyesi olur.
Türk iş araştırma sonuçlarına bakalım;
2018 açlık & yoksulluk sınırı
1.686,12 TL – 5.492,24 TL
2019 açlık & yoksulluk sınırı
2.123,94 TL – 6.918,33 TL
2020 açlık & yoksulluk sınırı
2.438,24 TL – 7.842,17 TL
2021 açlık & yoksulluk sınırı
2.767 TL – 9.014 TL
Buna göre 2018-2021 açlık & yoksulluk sınırı % 64 artmış.
Bakın TUİK- Türk iş açıklanan enflasyon ve kurlar hep farklı farklı , işçiye – memura – emekliye verilen zamlar konusuna zaten hiç girmeyelim.
Peki kur bu hesaplamaların hepsinin üzerinde neden dersek gerçek enflasyon ve satın alma gücü aşınmasının daha da yüksek olmasından diyebiliriz .Bunun nedenini de yazının başında da belirttiğim ülkenin üretim gücünü kaybetmesi ve doğrudan ithalatçı olmasıdır.
Sadece geçen bir yılda ev ve otomobil fiyatları % 100 arttı.
Makul orta halli bir ailenin gıda harcaması 2018-2021 döneminde 2/4 kat arttı bakalım;
Beyaz peynir 20/25 TL – 80 TL
Zeytinyağı 15 TL – 40/50 TL
Zeytin 6 TL – 20-25 TL
Kuru fasulye 5-6 TL – 15 TL
Kıyma 31 TL – 65 TL
Sonuç olarak bu dönemde > % 100-150 bir enflasyon çok net ortada bu durumda , Usd kur artışı da bu çerçevede > % 100 olmak durumunda, 2019 Mayıs kuruna göre Usd/TL nın bugün 9.50-10.50 TL arası adil kur gibi gözüküyor.
Tabii çok önemli bir ayrıntı var, 2021 yılı turizm geliri 40 mia Usd buhar olma yönünde geliştiği, eksi 61 mia Usd TCMB rezervinin olduğu, önümüzdeki 12 ay 194 mia Usd dış borç ödemesinin olduğu, üzerine 2021 sene oluşacak 30-35 mia Usd cari açığının olacağı bir tablonun baskısı ile adil kur değil adi kur durumu da olabilir. (Teşbihte hata olmaz )
Adi kur nedir ? Hitler Almanya’sı yada Venezüela gibi bir fincan kahve için bir çuval para verilmesi gereken para değeri durumu .Bugün elde mızrak popoda yaprak gezen kabile devletlerin parası TL den değerli hale gelmiş durumda.
Vatandaş zaten enflasyon ve gerçek kurun ne olduğunun farkında 225 mia usd döviz hesabına park etmiş durumda, bir o kadar yastık altı daha fazlası da yurt dışına giden para var . Yabancı da farkında tahvil/bono borsadan çıktıkları gibi, yatırımlarını da tasfiye ediyorlar.
2017-2018 senelerinden başlayarak adil kur uygulansaydı bugün kur yine 8,25 olur ama üzerinde artış baskısı bu denli olmaz 128 mia Usd kasada olur, rezervde eksi olmazdı .
