Prof.Dr.Esfender Korkmaz, Türkiye’de yapılan özelleştirmelerin halka faydadan çok zarar verdiğini öne sürdü. Esfender Korkmaz, son yazısında elektrik fiyatlarının neden arttığını da madde madde yazdı.
İşte Prof.Dr.Esfender Korkmaz’ın yazısından bir bölüm:
Elektrik fiyatları neden artıyor?
* Elektrik dağıtımı özelleştirildi. İdare artık halkın değil, devlet adına imtiyaz alan ve idareyi bağlayan dağıtım şirketlerinin taleplerini değerlendirmek zorundadır.
* Siyasi iktidar, bütçeden para dağıtarak seçimlerde daha başarılı olacağını hesap ediyor. Nerden gelirse gelsin, bütçe gelirlerini artırmak istiyor.
Enerji her ülke için stratejik sektördür. Türkiye’de sorunlar, 1984 yılından sonra özelleştirme ile birlikte artmaya başladı. Elektrikte özelleştirme, geçmiş hükümetler ve bu günkü hükümetler döneminde hızlandı. Bugün elektrik dağıtımı tamamen özelleştirilmiştir.
Aslında özelleştirme yasası gerekçesinde, ”Özelleştirme maliyetleri düşürecek , ürünler tüketiciye daha ucuza satılacak” deniliyor. Özel olarakta TEK Özelleştirme Ana Planı’nda ”Kaliteli, kesintisiz ve ekonomik elektrik hizmeti sağlanarak tüketici korunacaktır.” deniliyor. Elektrik tarifeleri ile ilgili olarakta, “Enerjide artan talebin karşılanmasında rekabete dayalı yatırım ortamı geliştirilecek ve mali açıdan güçlü, istikrarlı, şeffaf, öngörülebilir, tüketicinin korunduğu ve sürdürülebilirliği de dikkate alan bir enerji piyasasının sürekliliği gözetilecektir.” deniliyor.
Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı, özelleştirme halka yaramadı.
Tersine elektrik ve doğalgaz fiyatları enflasyonun üstünde arttı. Maalesef elektrik kesintileri de arttı.
Elektrikte üretimde ve dağıtımda özelleştirme, ekonomik istikrara da yaramadı.
Özelleştirmenin bir başka sorunu, eskiden yap-işlet devret modeli varken, bu model kamu-özel işbirliği anlaşması diye dünyada benzeri olmayan ve kamu altyapı yatırımlarını misli fiyatlara çıkaran, acayip bir modele dönüştürüldü.
Dünyada özellikle kamu altyapı yatırımları ve enerji yatırımlarından kötü sonuçlar alındı. Bu nedenle söz gelimi, elektrik hizmetlerinde yeniden kamuya dönüş eğilimi arttı.
TMMOB, enerji komisyonu üyesi M. Nilgün Ercan’ın özelleştirme – piyasalaştırma uygulamaları (2019) isimli araştırmasına göre;
Dünyada kamu hizmetlerinde, özellikle yerel yönetimler düzeyinde kamuya dönüş örnekleri artıyor. Almanya’da elektrik, Fransa’da su hizmetlerinde yerel yönetimler kamu hizmetlerini geri kazanmak (Re-municipalisation) hareketi başlattılar. Dünyada 45 ülkede 835 özelleşirme örneğinden 692’sinde kamuya geriye dönüş oldu.
Özelleştirmede geriye dönüş (de-privatisation) uygulamaları da yaygınlaştı.
Dünyada 445 özelleştirme örneğinde, sürenin bitmesinden sonra özel firma ile sözleşme yenilenmedi. 136’sında sözleşmelerin süresi içinde sonlandırıldı. 46’sında ise çeşitli nedenlerle özel işletmecilerin hisselerini sattığı veya çekildiği anlaşıldı.
Halkın refahı ve ekonomik istikrarı sağlamak için, enerji dahil kamu altyapı yatırımlarını ve özellikle kamu özel işbirliği kanalı ile yapılan yatırımları devletleştirmek zorundayız.