İKİNCİ YÜZYIL İKTİSAT KONGRESİNİN ARDINDAN
Bir iktisat kongresi daha geride kaldı. Yüz yıl arayla yapılan iki kongrenin şartları birbirinden çok farklı. 1923 kışı itibariyle bağımsızlık savaşı kazanılmış ama henüz bir nevi tescil edilmemişti. Dolayısı ile, 1923 İzmir İktisat Kongresi belirsizliğin henüz ortadan kalkmadığı, büyük bir yangının sarstığı, işgalin acılarının henüz taze olduğu bir ortamda, çok kısıtlı olanaklarla gerçekleştirilmişti. İzmir’e gelen yüzlerce kongre katılımcısının barınma imkanları çok sınırlıydı. Kongrenin yapıldığı mekân bile böyle bir toplantı için tasarlanmış bir bina değildi. Depo, mağaza veya işletme olarak kullanılan bir tesisti.
Altıncı İzmir İktisat kongresi yüksek teknoloji ile donatılmış, modern bir tesiste gerçekleşti. Türkiye’nin, yüz yıl öncesine göre, problemleri ve bunların çözümlerini formüle etme yetkinlikleri ile donatılmış, yüksek motivasyonlu bir insan kaynağına sahip olduğu yapılan sunumların yüksek kalitesinden görülebildi. Kongre, Türkiye’nin genel kabul görmüş iktisat politikalarını bırakıp, olağan dışı yöntemlere yöneldiği, bunun sonucunda başta yüksek enflasyon olmak üzere pek çok risk ve olumsuzlukla karşı karşıya kaldığı bir dönemde gerçekleşti. Diğer yandan, Büyük Doğu Türkiye Depremi kongrenin bir ay kadar ertelenmesine yol açtı. Kongre aynı zamanda muhalefet partileri için bir ilham kaynağı ve yetenek havuzu gibi de değerlendirilebilir.
Kongrede ekolojik sürdürülebilirlik ve ekonomi bağlantısı, iklim ve göç ilişkisi, deprem, küresel ısınma konuları da bir şekilde gündeme geldi ama bu konuların gerektiği kadar ele alınıp alınmadığı tartışmaya açık.
İkinci Yüzyılda İktisat Kongresi’nin yankıları ne kadar sürecek, gelecek kuşaklara ne ölçüde ilham verecek, yüz yıl sonra nasıl değerlendirilecek? Bu soruların yanıtları zaman içinde yavaş yavaş ortaya çıkacak.
Son olarak, bu kongrenin organizasyonun genel olarak çok başarılı olduğu söylenebilir. İzmir Büyükşehir Belediyesi beklentilerin de ötesinde bir başarıya imza atmış oldu.
İkinci Yüzyılda İktisat Kongresi, İzmir’de düzenlenen altıncı iktisat kongresi oldu. Bundan önceki kongreler, 1923, 1981, 1992, 2004 ve 2013 yıllarında gerçekleştirilmişti. İlk iktisat kongresini takip eden beş iktisat kongresinin üçünün AKP iktidarı döneminde yapılmış olması da ilginç.
30 Ekim – 1 Kasım tarihlerinde yapılan ve Kalkınma Bakanlığı tarafından düzenlenen beşinci İzmir İktisat Kongresine göz atıldığında Türkiye’nin son on yıl içinde hangi noktadan hangi noktaya geldiği görülüyor. Beşinci İzmir İktisat Kongresini düzenleyen Kalkınma Bakanlığı ve Dördüncü İzmir İktisat Kongresini düzenleyen T.C. Devlet Planlama Teşkilatı artık mevcut değiller. Dikkat çeken bir başka dramatik husus Beşinci Kongrenin açılış konuşmacılarına bakıldığında görülüyor:
BİRİNCİ GÜN 30 Ekim 2013 Çarşamba
11:00-12:40 Açılış Konuşmaları
11:00-11:05 Sayın Aziz Kocaoğlu, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı
11:05-11:10 Sayın Mustafa Toprak, İzmir Valisi
11:10-11:20 Sayın Cevdet Yılmaz, Kalkınma Bakanı
11:20-11:30 Sayın Ali Babacan, Başbakan Yardımcısı
11:30-11:40 Sayın Jim Yong Kim, Dünya Bankası Başkanı
11:40-12:10 Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan
12:10-12:40 Sayın Abdullah Gül, Cumhurbaşkanı
On yıl öncesinde İktisat Kongresinin açılışında zarif bir konuşmacı listesi görülüyor. Önce şehrin belediye başkanı, sonra valisi söz alıyor. Daha sonra ilgili bakanlar, Dünya Bankası Başkanı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı konuşuyor. On yıl sonra ise merkezi yönetim ile yerel yönetim ayrı ayrı birer iktisat kongresi düzenliyorlar. İzmir Büyükşehir Belediyesinin düzenlediği kongrenin açılışında İzmir Valisi yok. Bu basit bir ayrıntı değil. Gayet düşündürücü. Tablodaki bu değişikliğin iktisadi sonuçları tabii ki var ve değerlendirilmesi gerekir.
Bir kongre daha var
Aslında, İzmir’de ayrı ayrı iki iktisat kongresi Şubat ayı ortasında yapılacaktı. Büyük Doğu Türkiye depreminin yarattığı şok ve sonrasında meydana gelen gelişmeler bu kongrelerin ertelenmesine yol açtı. İzmir Büyükşehir Belediyesi bir aylık ertelemeden sonra Mart ortasında kongreyi hayata geçirdi.
İzmir Valiliği, YÖK ve Türk Tarih Kurumunun düzenlediği iktisat kongresinin ne zaman yapılacağı ise henüz belli değil. Kongrenin web sayfasında kongrenin deprem nedeni ile ileri bir tarihe ertelendiği ve kongrenin programının önümüzdeki günlerde duyurulacağı bilgisi verilmiş. İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger’in açıklamasına göre kongreye 35 ülkeden bilim insanlarının, dünyadaki en iyi ekonomistlerin, Türkiye’deki tüm sanayi ve ticaret odalarının, esnaf teşkilatlarının katılması, Türkiye’deki tüm üniversitelerin rektörlerinin ve dekanlarının hazır bulunması, 100’ü aşkın bilim insanının çeşitli panellerde tebliğler sunması, Türk Tarih Kurumu’nun İzmir İktisat Kongresi tarihi ile ilgili 100 iktisat tarihçisine hazırlattığı tebliğlerin değerlendirilmesi planlanıyor. Kongrenin açılışının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılması bekleniyor.
Kongrenin, yüzyıl önce gerçekleştiği binanın yeniden inşa edilmesi ve panel ve tebliğlerin söz konusu binada sunulacak olması o günlerin zor şartlarında ülkeyi ayağa kaldırmaya çalışanlara karşı bir vefa örneği oldu. Yedinci kongrenin açılışını on yıl önce olduğu gibi Vali ve Belediye Başkanının birlikte yapmaları da bu mirasa duyulan vefanın bir başka örneği olacaktır ve ülkenin iktisadi geleceğine olan güveni artıracaktır.