Öncelikle ‘manipülasyon’ tanımını bir kez daha yapalım;
Manipülasyon, çıkar sağlamak için etkileme amaçlı yapılan dürüst ve adaletli olmayan (hileli ve haksız) davranıştır.
Bu yazının konusunu ise üç soru oluşturuyor.
Elon Musk küresel düzeyde bir MANİPÜLATÖR MÜ?
Yoksa müthiş başarılı bir GİRİŞİMCİ Mİ?
Veya, Elon Musk’ın ağzından çıkanlar tek başına YATIRIM KRİTERİ Mİ?
SEC (ABD’nin SPK’sı) Denetim Birimi Genel Müdür Yardımcısı Stephanie Avakian; Musk için 2018’de yürütülen soruşturmada şu ifadeleri kullanıyor: “Bir CEO’nun en kritik görevi, doğru ve güvenilir bilgiyi sağlamaktır”.
Kesinlikle haklı.
Lakin, ilgili yasal süreç sonucunda Musk, yaptığı açıklamalardan sorumlu tutulmadı ve Tesla manipülasyon davasında beraat etti.
Peki, kim haklı?
Suçlayan otorite veya yatırımcılar mı?
Yoksa Elon Musk mı?
Sorulara cevap bulabilmek için Elon Musk’la ilgili iki örnek olayı karşılaştıralım.
Biri 2018’de başlayan ve 2023 yılında tamamlanan Tesla hisseleri özelindeki, diğeriyse 2022 yılında başlayan ve halen devam eden Dogecoin özelindeki manipülasyon davaları.
Aşağıda iki vakayı kısaca özetledim.
TESLA VAKASI
Musk 7 Ağustos 2018’de paylaştığı tweet ile “Tesla’yı hisse başına 420 $ teklifle borsadan çekme alternatifini değerlendirdiğini” ve “Suudi Arabistan Varlık Fonu’nun bu doğrultuda 2017’den beri kendisiyle görüştüğünü” belirtiyor. Söz konusu tarihte, Tesla hissesinin borsa fiyatı 357 $ iken gün sonunda açıklamalarla birlikte 380 $’a çıkıyor.
13 Ağustos 2018’de ise Tesla resmi internet sitesinden “görüşmelerin olduğu ancak detaylı bir teklifin bulunmadığı” açıklanıyor. Takiben Tesla hisse senedi 305 $’a kadar düşüyor.
SEC (ABD’nin SPK’sı), söz konusu açıklamaların yanlış ve yanıltıcı olduğu gerekçesiyle soruşturma başlatıyor ve takiben Elon Musk hakkında suç duyurusunda bulunuyor.
Konu, yatırımcıların en az 40 milyon $ zarara girmeleri üzerine bir tazminat rakamını kapsıyor.
2018’de başlayan yasal süreç 2023 yılında tamamlanıyor ve jüri Elon Musk’ı manipülasyon davasında suçlu bulmuyor.
Musk’ı beraate götüren savunması ise son derece net: “Bir şeyi tweetliyor olmam, insanların buna inanacağı veya buna göre hareket edeceği anlamına gelmez”.
DOGECOIN VAKASI
Musk 2021 yılında paylaştığı tweetler ile Dogecoin’i dünyanın gündemine sokuyor.
Nitekim Dogecoin Mayıs 2021’de 75 milyar $’lık piyasa değerine ulaşıyor ve o zamandan günümüze büyük düşüş göstererek piyasa değeri günümüz itibariyle 10 milyar $ seviyesine geriliyor.
2022 yılı itibariyle yapılan suçlama ile açılan davada tazminat tutarı 258 milyar $.
Şikayet, Elon Musk’ın piramit şeması yürüttüğü üzerine teşkil ediliyor.
Dava halen devam diyor.
Musk son olarak davanın düşürülmesi talebinde bulundu.
Gerekçesi ise son derece net: “Meşru bir kripto para birimine destek tweet’leri atmanın ya da bu kripto para birimiyle ilgili komik resimler paylaşmanın yasalara aykırı hiçbir yanı yoktur.”
DÜŞÜNDÜRÜCÜ ÇIKMAZLAR!
Bu iki olayın içeriği aynı: Elon Musk’ın tweetleri ile yatırımcıları yönlendirdiği ve zarara soktuğu İDDİALARI!
Tabi ki suç unsurunun varlığı yasal süreç sonunda ortaya çıkar.
Düşüncelerimiz muhakkak var ama yargı dağıtma durumunda değiliz.
Lakin bunlar ve benzeri vakaların farkında olarak, YATIRIMCILAR başlarını elleri arasına alarak DÜŞÜNMELİ ve kendilerine DERS çıkartmalı!
Aşağıda kısaca yazdığım çarpıklıklar ise düşünmek için yeterli;
- Aynı olgularda kazanç elde edenler manipülasyonun tarafı mı? Yani şayet var ise, bu süreçte yatırımdan kar elde edenler NEREDELER?
- Bir insanın ağzından çıkanlar karşısında sorgulamadan YATIRIM YAPILIR mı?
- Düşüşlerden avantajlı çıkanlar NEREDE?
- KAZANCIN ikizi durumundaki KAYBIN sorumluluğu kime ait?
Hiç şüphesiz ki manipülasyon olgusu sadece yara alanlar için gündeme gelmekte ve tek taraflı bir suçlamanın esiri olmaktadır. Halbuki fotoğraf her zaman görünenden daha büyüktür.
Dolayısıyla MANİPÜLASYON ile SPEKÜLASYON arasında çok İNCE BİR ÇİZGİ söz konusudur.
Net ve tartışmaya açık olmayan husus ise günün sonunda YATIRIMCILARIN kendi göbeğini kendi kesmek durumunda olduklarıdır.
Hep söylediğim gibi; finansal okuryazarlık yoksa, olan ve olacakların hepsi nafile!
Sevgiyle ve vicdanla kalın.
Doç. Dr. Soner GÖKTEN