Son günlerde yeniden alevlenen bir tartışma kriptoya yönelik regülasyon. Bu tartışma geçtiğimiz yıllarda da yapılmış, hatta kamuoyunda bir taslak metin dolaşmış ve bunun üzerine biz de görüşlerimizi bildirerek bu metindeki aksak yönleri, sektörün gelişimine engel olabileceğinden endişe duyduğumuz hususları açıklamıştık.
Elbette özgür bir ortamda faaliyet gösteren girişimler ve girişimcilik ekosistemi çok daha hızlı büyüyor ve gelişiyor. Bunu desteklememek ve inovasyonun önüne geçebilecek bürokratik adımlardan kaçınılmasını arzulamak çok doğal ve haklıdır. Blokzinciri ve kriptovarlıklar için de aynı durum kuşkusuz söz konusu. Yani ne kadar az düzenleyici müdahalesi olursa oyun alanı da o kadar zenginleşiyor, gelişiyor. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus; düzenleme meselenin özünde blokzinciri ya da kriptovarlıklardan ziyade kriptopara alım satım platformlarının yatıyor oluşudur.
Hiç uzatmadan görüşümü de belirteyim, kriptopara alım satım platformlarına düzenleme şarttır.
Gerekçeleri ise çok olmakla birlikte gelin birkaç nokta üzerinden bu görüşün dayanaklarını detaylandıralım. Hatta gelin basit birkaç soruya yanıt arayalım;
Bugün bir ödeme altyapısı kuruluşu kurmak isterseniz hangi düzenlemelere tabi olmanız gerekir, hangi onay süreçlerinden geçersiniz? Asgari sermaye şartı var mıdır?
Peki ya bir sermaye piyasaları aracı kurumu kurmak isterseniz?
Bankacılığa hiç girmiyorum!
Tüm bu saydığım finans kuruluşlarını hayata geçirebilmek için SPK, BDDK ve diğer kurumlar nezdinde başvurularınızı yapmalı, bağımsız denetimlerden geçmeli, ortaklık yapısına kadar bir dizi regülasyona tam uyum sağlamalı ve asgari sermaye koşulunu sağlamalısınız.
Peki bir kriptopara alım satım platformu kurmak için ne yapmalısınız? Bir yazılım ve bir anonim şirket… Hocam o kadar da değildir diyen varsa ki şaşırmakta haklıdır, lütfen ülkemizdeki “büyük” kriptopara alım satım platformlarının internet sitesinde bir gezinsin ve kurdukları anonim şirketin faaliyet türüne bir göz atsın. Karşısına internette pazar yeri oluşturma gibi ticari faaliyet belirten ve elbette TTK uyarınca kurulmuş anonim şirketler çıkacaktır. Ne BDDK ne SPK sermaye piyasaları ve bankacılığa dair hiçbir düzenlemenin yanından geçmeden internette herhangi bir ürün satmak için kurulan bir anonim şirketten çok da farkı olmadan kolayca kurulabiliyorlar.
Peki bu rahatlık neye yol açıyor?
Kriptopara piyasası artık herkesin bildiği üzere ciddi riskler içeriyor. Bir gecede bir kriptoparanın değeri 100’den 0’a inebiliyor. Yani fiyatlar ve değerler ciddi ölçüde dalgalı. Üstelik kriptopara alım satım platformları bu dalgalı, fırtınalı okyanustaki kullanıcılarına oldukça yüksek riskli bir takım kaldıraçlı işlemler yapma imkanı da tanıyor. Öte yandan güvenip işlem yaptığımız platformdaki soğuk cüzdanlar kimin kontrolünde, gerçekten ne kadar iyi denetleniyor, bir şirket olarak kendi finansal durumu ne vaziyette gibi soruların da yanıtları çoğu zaman oldukça muğlak.
İşte tüm bu riskler, normal şartlar altında sermaye piyasalarında faaliyet göstermek isteyen şirketler için “kullanıcıları korumak” adına düzenleyici otorite tarafından sıkı şekilde izlenir, denetlenir ve dolayısıyla kontrol altında tutulmaya çalışılır. Ancak kriptopara alım satım platformları açısından bu risklerin izlenmesi, yönetimi ve minimize edilmesi tamamen şirket sahiplerinin iradesine kalmış vaziyette. Elbette bu işi layıkıyla yapan/yapmaya çalışan ve bir regülasyon olmasa da varmış gibi faaliyet gösteren kurumlar da vardır. Ancak onların varlığı, piyasanın bütününün aynı basiretli davranışı sergiliyormuşçasına boş bırakılmasına gerekçe gösterilmemeli.
Mümkün olan en hızlı şekilde, tüm paydaşların da katılımıyla özellikle kriptopara alım satım işlemlerine yönelik bir düzenleme getirilmeli ve bu sayede bir internet sitesi, bir anonim şirket formülüyle merdiven altında kurulan platformlara son verilerek gerçek anlamda kullanıcı odaklı bir denetim mekanizması geliştirilmelidir.
Öte yandan blokzinciri ve web3 alanında oyun alanını genişletici destekleyici modellere de ciddi anlamda ihtiyaç var, onu da bir başka yazıda detaylandırarak tartışalım.