Özel Banka Çalışanları İşverenleri için Ne Kadar ÖZEL?
Entegre sürdürülebilirlik raporlarındaki SÜSLÜ CÜMLELER ne kadar gerçek?
Çalışanlara verilen değer bu dokümanlarda anlatıldığı gibi PERİ MASALLARINDAKİ DÜNYAYI yansıtıyor mu?
Hele hele, yaşanan bu enflasyonist ortamda REKOR KARLAR açıklayan bankalar elde ettikleri gelirin kahramanlarına acaba ne kadar PAY AYIRIYORLAR?
İşte bu tabloya sizler için birkaç gösterge üzerinden baktım.
Genel durumu ortaya koymak istedim.
Gelin analize birlikte bakalım, soruların cevaplarını bulmaya çalışalım.
Bankaların karları 2021’den 2022’ye rekor artış gösterdi.
İncelediğimiz beş özel bankanın faaliyet brüt karı ve dönem net karı sırasıyla,
Garanti Bankası’nda %119 ve %330, Akbank’ta %188 ve %395, Yapı ve Kredi Bankası’nda %221 ve %403, İş Bankası’nda %170 ve %357, Denizbank’ta ise %155 ve %384 artmış.
Peki BANKA ÇALIŞANLARI bu artışlardan NASİBİNİ ALDI MI?
Bunu basitçe ve objektif olarak ortaya çıkarabilmek için iki adet gösterge kullandım,
‘Personel Giderleri /Faaliyet Brüt Karı’ ve ‘Personel Başına Gider/Kar’ oranları.
Ben bunları sırasıyla “KUL HAKKI ORANI” ve “EMEK KATKI PAYI ORANI” şeklinde de isimlendiriyorum.
Hemen belirteyim, 2. Çeyrek gerçekleşmeleri her ne kadar tüm gerçekleşmeleri içermediğinden olayın aslını ortaya koymak için yetersiz kalsa da özellikle enflasyonist ortamda gidişatın anlaşılabilmesi açısından analize dahil edilmiştir. Ayrıca ilgili dönemlerde çalışan sayılarında dikkate alınacak bir değişiklik olmadığından dönemler arası karşılaştırma yapabilmek mümkündür.
KUL HAKKI ORANI: ‘Personel Gideri / Faaliyet Brüt Karı’ Sonuçları
Bu oran, elde edilen faaliyet karından (yani TOPLAM GELİRDEN) personele düşen PAYI gösteriyor.
Bu göstergeye ilişkin sonuçlar aşağıdaki grafikte sunulmaktadır.
‘Personel Gideri / Faaliyet Brüt Karı’ göstergesi itibariyle ortaya çıkan sonuçlar aşağıdaki gibidir,
- 2021’den 2022’ye rekor kar artışı temin eden bankalarda, bu yıllar itibariyle faaliyet gelirlerinden personele ayrılan pay bir hayli düşmüştür,
- 2023/6. ay sonuçları itibariyle bankalar çalışanlarına yaptıkları zamlar ile ‘personel gideri / faaliyet brüt kar oranlarını’ 2021 seviyesine getirmişler. Lakin, öngörülen enflasyona karşı zamların geç yapıldığı anlaşılıyor. Eğer enflasyon %50 civarında seyretmeye devam eder ve ücret artışları gecikirse; son derece olası ki bu oranlar yılsonu finansallarda gene düşecektir,
- Elde ettiği gelirlerden personele en fazla pay veren banka 2022 itibariyle %14,80 ve 2023/6.ay itibariyle %17,55 ile İş Bankası olurken, en az pay veren banka 2022 itibariyle %5,98 ve 2023/6.ay itibariyle %9,61 ile Akbank olmuştur.
EMEK KATKI PAYI ORANI: ‘Personel Başına Gider/Kar’ Sonuçları
Bu oran personel başına gider tutarının, personel başına dönem net karına oranını gösteriyor.
Bu göstergeye ilişkin sonuçlar aşağıdaki grafikte sunulmaktadır.
‘Personel Başına Gider / Kar’ göstergesi itibariyle ortaya çıkan sonuçlar aşağıdaki gibidir,
- 2022 yılında personelin kara olan rekor katkısı, bir önceki yıla kıyasla bankalarca personel giderlerine yansıtılmamıştır. Bu durum 2023/6.ay itibariyle kısmen düzeltilmiş olsa da 2021 yılının altında kalmıştır,
- Personelin kara katkısını personelin aldığı paya en çok yansıtan banka 2022 itibariyle %24,53 ve 2023/6.ay itibariyle %36,96 ile İş Bankası olurken, en az olan banka 2022 itibariyle %10,56 ve 2023/6.ay itibariyle %19,07 ile Akbank olmuştur,
- 2022 yılında İş Bankası’nda personel başına kara katkı 1.499 TL iken, personel başına gider 554 TL; Akbank’ta ise personel başına kara katkı 2.422 TL iken, personel başına gider 462 TL’dir.
Sevgi ve vicdanla kalın.
Doç.Dr. Soner Gökten