Borsada hangi şirketin hisse senedini kim almalı? Tayfun Oral bu soruya adeta hayat dersi vererek anlatıyor:
HAYATTAKİ, EN ÖNEMLİ ÜÇ ŞEY NEDİR …?
Öğretmen babanın, öğretmen kızı Muazzez İlmiye Çığ Ankara Üniversitesini bitirdikten sonra, “İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi Çivi Yazılı Belgeler Arşivi” ne uzman olarak atandı. Müzede çalıştığı 31 yıl boyunca; meslektaşı Hatice Kızılay ve Dr. F.R. Kraus ile müzenin deposunda bulunan Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizleyip, sınıflandırarak numaralandırdı. Yetmiş dört bin tabletten oluşan çivi yazılı belgeler, belgeliğini oluşturdu. Üç bin tabletin kopyasını yapıp, katalog olarak yayımladı.
Onlarca eserinin yanında, en bilinenlerden biri; Philadelphia Üniversitesi Müzesi Tabletler Bölümü Başkanı Prof.Kramer’in “Tarih Sümer’le Başlar” yapıtını Türkçe ’ye çevirmesidir.
10.000’den fazla Sümer tabletinden çözümlenen konular içinde; insanların gündelik işlerinden, korkularına geleneklerine, “milletin evlatları babalarına arpa, buğday, yün verirken ben senden sadece yazman olmanı istedim “diye “hayta “çocuğuna sitem eden babanın feryadına, ilaç tariflerinden, boşanma ve mezar vergisi alan açgözlü krallara, erotik içerikli aşk şiirlerine kadar birçok konu, kitapta yer alır…
İlk yağcılık örneği, ilk rüşvet, okula giden çocuğuna beslenme çantası hazırlayan anne … gibi birçok ilki de anlatır …
“5000 yıl önceki Sümer tabletlerinde, “gençlik nereye gidiyor? “Yazısını okuduğumdan beri gençleri sorgulamıyorum! … “Muazzez hocanın sözüdür. Geçen yıl, 106 yaşın bastığında başlıktaki soruya;
“Sevgi, dostluk ve kendine güven” diye yanıt vermişti….
GENÇLİK NEREYE GİDİYOR …?
100 milyar dolardan fazla şahsi serveti ile dünyanın en zengin insanı olan Bill Gates, ilk şirketini 17 yaşında kurdu…
1976 yılında Kiev de doğan Whatsapp’ın kurucu ortağı ve CEO’su Jan Koum 2014 yılında şirketi 19 milyar dolara Facebook’a sattığında 38 yaşındaydı… Mark abinin, 5 yıl önce iş başvurusunu reddettiği Jan’a, bu alışverişten 19 milyar dolar verince iki hafta uyumadığı rivayet edilir.
1984 doğumlu Mark Zuckerberg FaceBook’u üniversitede okurken geliştirdi… Okulun sistemini hackleyip, öğrenci datalarını kendi sitesine indirince disipline gitti, ama şu aralar, 80 milyar dolar civarında kişisel serveti ile veri işlerine devam ediyor…Malum.
1971 doğumlu Elon, yazdığı ilk bilgisayar oyununu; 500 dolara sattığında 12 yaşındaydı. Her genç kızın, ideal koca örneği karizmatik insan Musk’ın, şu ara kişisel serveti 35 milyar dolardan fazla ….
1955 doğumlu, toprağı bol olsun, Suriyeli bir göçmen ailenin çocuğu güzel izler bırakan Steve, Apple ‘i kurduğunda 21 yaşındaydı.
İş hayatına “borsacı” olarak başlayan Jeff; “ne alsam, üzerime mal veriyorlar abi “…diyerek, bunaltıdan arabaya atlayıp, New York’tan Seattle’a doğru şehirler arası bir yolculuk sırasında “Amazon” u kurduğunda 30 yaşındaydı
Muazzez hocayı dinleyerek, gençlerin peşinden gidip; 2010 yılında 10 bin dolarlık, (o zamanki kurla yaklaşık 15 bin T.L), Amazon hissesini kapaymışız; şimdilerde 185 bin dolar civarında (yaklaşık 1,3 milyon T.L) haylaz serveti olurmuş elimizde ….
HAYATTA KALMANIN FORMÜLÜ; UYUM SAĞLAMAK!
Darwin’in doğal seçilim teorisinin temeli olan ”En çok uyum sağlayanın hayatta kalması’‘ prensibi aslında ilk olarak 1864 yılında İngiliz, filozof Herbert Spencer‘ın yayınladığı Biyoloji İlkeleri isimli kitapta kullanılmıştı.
“Türlerin hayatta kalanları; en zekileri, en güçlüleri, en büyükleri …. Değil. Uyum sağlayabilenleridir “.
Misal, tanesi 70 ton gelen dinozor; “Arjantinozor” uyum sağlasaydı, karıncanın aklı ne işe yarardı?
KULE. İNİŞ İZNİ İSTİYORUM …
Dünya devi Boing, 737 Max modelinin teknik sorunları üzerine bir de Covid 19 ile yüzleşince; şubat ayında yaklaşık 350 dolar olan hisse fiyatı şimdilerde 100 dolar.
Koronavirüs pandemisi, etkileri ile mücadele eden 118 yaşındaki ikinci büyük mağazalar zinciri JC Penney iflas başvurusunda bulundu. 90.000 çalışanı bulunan mağaza zinciri 4 milyar dolarlık borç dağı altında mücadele ediyor.
Lüks mağaza zinciri Neiman Marcus, salgından önce online rakiplerin rekabeti ile mücadele etmeye çalışıyordu. 4.000 çalışanının çoğunu işten çıkardı ve mağazalarını kapattı.
1889’da kurulan perakendeci Modell, 2020’nin ilk aylarını iflastan kurtulmak için mülk sahipleri ve satıcılarla anlaşma müzakere etmeye çalışıyor…
Art Van Elslander 1959’da Detroit’te ilk Art Van mağazasını açtı. Önde gelen mobilya perakendecilerinden biri olarak işini büyüttü. Ancak, Amazon ve Wayfair gibi online marketler büyüdükçe, Art Van gibi geleneksel mobilya perakendecileri pazar payını kaybetti. İflas koruması için başvuruda bulundu.
“Jean “uzmanı True Religion; 87 mağazasını kapattı, salgından sonra satışlarının %80’i yok oldu…
Moda markaları Christian Dior, Louis Vuitton, Fendi ve Celine; Givenchy ve Guerlain parfümleri, Bulgari, Hublot ve TAG Heuer takı ve saat markaları ile Dom Perignon şampanyası gibi 75 farklı lüks markayı barındıran LVMH adlı şirketin sahibi olan Bernard Arnault, ocak ayında temsil ettiği 117 milyar dolarlık varlıkla dünyanın en zengini iken, bu aralar 87 milyar dolarla “şimdilik “üçüncü…
5000 yıldır pek bir şey değişmemiş gibi görünse de insanın değişime en fazla uyum sağlayan varlık olduğu apaçık ortada. Demek ki, şirketleri “insan gibi “yönetmek ve insan gibi yönetilen şirketlerin hisselerini almak… lazım
