Geçen yıl yüzde 381 devir hızına ulaşarak dünyanın en likit piyasası olan Borsa İstanbul’da, bu yıl halka arz rüzgarı esti. 15 Aralık itibariyle halka arzı tamamlanan şirket sayısı 52, sağlanan gelir ise 21.6 milyar lira seviyesine ulaştı. Uzmanlar, 21.6 milyar liralık halka arz gelirinin en az yüzde 90’ını yerli yatırımcının sağladığına dikkat çekiyor. Halka arzı yapılan şirket sayısındaki tarihi artış ile 2000 yılındaki rekor da kırılmış oldu. Yine 2021 yılında, yatırımcı sayısı da dikkate değer bir şekilde artarak 1.9 milyondan 2.4 milyona çıktı. Bu da yıllık bazda yüzde 26’lık bir artışı gösteriyor.
ANADOLU BORSA’YA KOŞTU
Şirketlerin faizsiz ve vadesiz finansa erişimi konusunda çok önemli bir alternatif olan Borsa İstanbul’da halka arzda yaşanan hareketliliğin 2022 yılında da devam etmesi bekleniyor. Halka arzlardaki başarının devam etmesi beklentisinde, yatırımcının şirketlere ilgisi ile şirketlerin de yatırımcı ilgisine güveni önemli bir etken. 2021’de halka arz edilen 52 şirketten sadece 5’inin halka arz fiyatının altında kalması da olumlu öngörüleri perçinliyor. 2021 yılındaki halka arzlarda orta ölçekli şirketlerin ağırlığı dikkat çekerken, sadece İstanbul değil, Ankara, Aydın, Balıkesir, Denizli, Erzurum, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Rize gibi illerden de şirketlerin olması, tabana yayılımı daha da artırdı.
ÖNCEKİ REKORLA FARKI
Bir önceki halka arz rekorunun yaşandığı 2000 yılındaki duruma bakıldığında, bazı farklar dikkat çekiyor. 2000 yılında, 35 şirket halka arz edildi ve TÜPRAŞ arzı hariç toplam 2 milyar 806 milyon dolarlık gelir sağlandı. Ayrıca o yılki halka arz gelirinin yüzde 63.4’ünü Turkcell’in halka arzı oluşturdu.
2000 yılının bir başka farkı da halka arz edilen 35 şirketten 32’sinin hisse senedi, yatırımcısına zarar ettirdi.
Bu olumsuz durum sonraki yıllarda halka arzların düşük seviyede kalmasının sebepleri arasında yer aldı.
SON 10 YIL KIYASLAMASI
2021 yılının halka arzlar bakımından unutulmaz bir yıl olarak tarihe geçeceğini belirten Sermaye Piyasaları Uzmanı ve OSTİM Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Berra Doğaner, şöyle konuştu: “Rekora, son 10 yıl bazında baktığımızda 2011 yılında 25 şirket halka açıldı. Yani son 10 yıldaki en yüksek rakam 25’ti. Bu yıl 52 şirket var. Yani sayı olarak iki katından daha fazla. Son 10 yıldaki tutar olarak baktığımızda, rekor 2018 yılındaki 5.4 milyar liralık halka arzdı. Bu yılki 21.6 milyar liralık gelirle kıyasladığımızda bir önceki rekorun 4 katı seviyesinde gerçekleşti.”
REKORUN TEMEL SEBEBİ
Dr. Berra Doğaner, halka arzlarda bu yıl yaşanılan rekorun temel sebebini ise şöyle açıkladı: “Sermaye piyasalarında 38 yıllık bir tecrübem var. Çok sayıda halka arz projesinin içinde yer aldım. Halka arzlara yatırımcı ilgisini hiçbir yıl 2021 yılındaki kadar yüksek görmedim. Halka arzlardaki artışın temel sebebi, bence yatırımcı ilgisi. Şirketler daha önce de halka arzlara ilgi duyuyorlardı. Ancak yatırımcıdan ilgi görüp görmeyeceği, ikincil piyasa performansının iyi olup olmayacağı şirket sahiplerinin kafasında hep bir soru işaretiydi. Aracı kurumlar da halka arzları yapmaya ilişkin işleri üstlenirken bu kaygıyı taşırlardı. Şimdi ise ne şirket sahiplerinde ne de aracı kurumlarda böyle bir kaygı hiç yok.”
2020 REFERANS OLDU
2020 yılındaki olumlu referansın da 2021 rekorunu etkilediğini vurgulayan Dr. Berra Doğaner, şu değerlendirmeyi yaptı: “2020 yılında 8 şirketin halka arzı gerçekleşti fakat getiri olarak çok başarılıydı. Ek satış dahil halka arz büyüklüğü 1 milyar 197 milyon lira seviyesindeydi. 2020 yılındaki tüm halka arzlar hem çok yüksek talep gördü hem de ikincil piyasa performansları çok iyiydi. Başarı, sonraki halka arzlara daha fazla talep olarak yansıdı. Onlarca kat daha fazla talep geldi. Birincil piyasada doyurulamayan talep, ikincil piyasaya da talep olarak yansıdı ve halka arz edilen hisseler prim yaptı. Çok sayıda şirket talepten aldığı cesaretle, ‘Madem bu kadar yoğun bir ilgi var, biz de halka açılmayı gerçekleştirelim’ dedi. Bu sebeple 2021 yılında rekor bir halka arz gördük. Ayrıca endeksin bulunduğu seviye de halka açılan şirket sahipleri tarafından uygun bulundu. Çünkü şirket değerlemeleri de önemli.”
YOĞUN TALEP 2022’DE DE DEVAM EDECEK
2022 yılı halka arz beklentileri konusunda ise Dr. Berra Doğaner, şunları söyledi: “Halka arzlara yoğun talep 2022 yılında da devam edecek. Çünkü 2020 yılındaki halka arzların başarısı nasıl ki 2021 yılındaki halka arzlar için adeta bir kaldıraç olup rekorla tamamlattıysa, 2021 yılındaki halka arzların başarısı da 2022 yılını etkileyecektir. Şu anda gerek SPK’da, gerek Borsa İstanbul’da inceleme safhasında olan birçok halka arz var. Hazırlıklarını sürdüren de çok sayıda şirket var. Ayrıca pay senedi bakiyeli yatırımcı sayısı yaklaşık 2.4 milyon. Yani yatırımcı ilgisi de güçlü seviyede. Halka arzlar, yeni yatırımcıları da beraberinde getirdi. Yeni yatırımcılar ise halka arzları besledi. Böylece karşılıklı bir döngü süreci yaşandı. Bu süreç devam edecek diye düşünüyorum. Öte yandan, son bir aydır ekstra bir ilgi var. Borsa endeksinde bir ralli yaşanıyor. Faizlerdeki düşüş süreci bunu tetikledi. TL mevduatındaki yatırımcılar bir arayışa girdi ve borsa ön plana çıktı. Önümüzdeki yılın ilk yarısında da bu ilginin sürmesini bekliyorum. Borsa cazip olmaya devam edecek.”
DOĞRU ZAMAN, DOĞRU FİYAT VE DOĞRU YAPILANDIRMA
Kurumsallaşmak ve uzun ömürlü olmak isteyen her aile şirketinin halka arzı mutlaka değerlendirmesi gerektiğini belirten Dr. Berra Doğaner, şu tavsiyelerde bulundu: “Halka arz şirketleri çok geliştiren bir süreç. Şirketler bu süreçte kendilerini daha iyi tanıyorlar. Kuvvetli ve zayıf oldukları tarafları daha iyi görüyorlar. Halka arz öncesi bu fırsatı iyi değerlendirmeleri gerekir. Halka arz, 8 ay ila 12 ay arasında bir süre alıyor. Yani bugün karar verilse en hazır şirket 8 ay sonra, bir parça daha fazla hazırlık gerektiren şirket 12 ay sonra Borsa İstanbul’da gong töreni yapabilir. Dolayısıyla halka arz düşüncesi olan şirketlerin kararlarını bir an evvel netleştirip hazırlıklara başlamaları gerekiyor. Bu hazırlık safhasında konuyu iyi bilen bir danışman ile çalışmalarında fayda var. Elbette aracı kurumlar da bu konuda yol gösterici fakat henüz aracı kurum safhasına gitmeden şirketlerin kendi içerisindeki hazırlık sürecini bir sermaye piyasası uzmanıyla beraber gerçekleştirmeleri de katkı sağlar. Dolayısıyla kararlarını netleştirsinler, danışmanlarıyla veya aracı kurumlarıyla anlaşmalarını yapsınlar. Hem kendi çıkarlarını hem yatırımcıların çıkarını eşit derecede koruyacak iyi bir yapılandırma ile doğru bir fiyatla ve doğru bir dağıtım modeliyle halka arzı gerçekleştirsinler. Bu yolla hisse senetleri prim yapacak ve ikincil piyasa performansı da iyi olacaktır. Halka açık bir şirket olmanın gereklerine uygun davrandıkları takdirde uzun süreli ve sürdürülebilir bir finansmana kavuşuyorlar. Ayrıca şirketlerinin bilinirlikleri de son derece olumlu etkileniyor. Tüm iş süreçleri olumlu etkileniyor. İyi bir hazırlık süreci bu nedenle çok önemli. Doğru zaman, doğru fiyat ve doğru yapılandırma konusuna çok büyük hassasiyet göstermelerini tavsiye ediyorum.”
YABANCI YATIRIMCILARIN PORTFÖYÜ YÜZDE 42 SEVİYESİNDE
Yerli yatırımcı haricinde Borsa İstanbul’a yabancı yatırımcı ilgisinin ne durumda olduğu konusunda ise Dr. Berra Doğaner, şu bilgiyi verdi: “Yabancı yatırımcı henüz olması gereken seviyede değil. Döviz bazında ucuzlamış hisse fiyatları olduğu için eskiye göre biraz daha fazla ilgiyle bakıyorlar. Ancak henüz daha takas oranları ciddi şekilde artmaya başlamadı. Bir dönem Borsa İstanbul’daki hisselerin yüzde 70’e yakını yabancı yatırımcıların portföyündeydi. Şu anda bu oran yüzde 42 seviyesinde. Hisselerin döviz bazında ucuzlamış olması, yabancı yatırımcıları bir anda Türkiye’ye getirmedi. Ancak zamanla yavaş yavaş artacaktır.”