Hasılat standardı kapsamında hizmet sunumları başka işletmeler tarafından da gerçekleştiriliyor ise öncelikle raporlama ana satıcı yani asil tarafında mı yoksa vekil yani acente tarafında mı yapılıyor onun belirlenmesi gerekmektedir.
Ana satıcılar toplam işlem tutarını hasılat olarak yazabilirken acenteler ise sadece kendilerine kalan komisyon tutarını hasılat olarak yazabilmektedirler.
Burada toplam sözleşme bedelinin acente üzerinden geçirilmesinin de bir önemi bulunmamaktadır.
Acente, standarttaki adı ile vekil satışlarına uygulamada turizm ve sigorta sektöründe sıklıkla karşılaşılmaktadır.
Burada asil-vekil ayrımını yapmak önem kazanmaktadır.
Hizmet sunumunda sorumluluk genel olarak hangi işletmenin üzerinde ise asil (ana satıcı) satıcı o kabul edilir.
Kontrol gücü de devir anına kadar asil satıcıdadır. Vekil satıcı olarak adlandırılan acentenin sorumluluğu ise süreç yönetimi ve müşteriye hizmet devrini organize etmektir.
Bu hizmeti de genellikle toplam hizmet bedeli üzerinden alınan bir komisyon karşılığı yapmaktadır.
Sigorta şirketlerinde ve tatil acentelerine ilişkin kısa bir örnekle konuyu pekiştirmeye çalışalım.
Örnek: Bay A arabasının kaskosunu arkadaşına ait olan XXX Sigorta Acentesine yaptırmak için teklif istemiştir. XXX Acentesi kendisine sunduğu çeşitli sigorta markaları arasında en uygun olduğunu düşündüğü “ABC Sigorta” dan yaptırmaya karar vermiştir. XXX Sigorta Acentesi 10.000 TL karşılığı poliçeyi düzenlemiş ve Bay A’dan tahsil etmiştir. Bu işlem özelinde XXX Sigorta Acentesi ABC Sigorta’ya 9.500 TL ödeme yapmıştır.
Bu durumda ABC Sigorta 10.000 TL tutarı hasılat, 500 TL’yi ise komisyon gideri olarak muhasebeleştirecektir. XXX Sigorta Acentesi ise her ne kadar 10.000 TL’nin tamamını kendisi tahsil etse de sadece kendisine kalan 500 TL’yi hasılat olarak raporlayabilecektir.
Benzer durum tatil acentelerinde de geçerlidir. Hizmeti sunan otel ya da oteli kiralayan şirket sözleşme bedelini hasılat olarak raporlayacak, kendisine belli bir pay kalan ve aracılık hizmeti sunan acente ise sadece komisyon gelirini hasılat olarak raporlayacaktır.
Burada önemli olan konu yine örneğimizden hareket edersek acente tarafından 10.000 TL’nin hasılat 9.500 TL’nin maliyet olarak muhasebeleştirilemeyeceğidir. Gün sonunda net etkisi değişmese de gerçek hasılatı ifade etmeyeceği için bu şekilde brüt bir gösterim mümkün değildir.