Bankaların finansal performansı değerlendirilirken öncül gösterge ÖZKAYNAK KARLILIĞIDIR!
Yani ortakların 1 TL karşılığında dönemlik olarak elde ettiği net karın düzeyidir.
Bu bahisle,
Risk ve likidite yönetimi etkilerini bir an için göz ardı edersek,
Özkaynak tutarının ve açıklanan net karın PARASAL BÜYÜKLÜĞÜ, finansal performansın değerlendirilmesi çerçevesinde ANLAMLI GÖSTERGELER DEĞİLDİR.
Tekrar edeyim,
Esas olan Özkaynak Karlılığıdır.
Yani dönemlik net karın, dönem başı ve dönem sonu özkaynak ortalamasına bölündüğü orandır.
İşte bu sebeple,
Sosyal medya dahil olmak üzere birçok BİLEN(?) tarafından 2023 yılı finansallarındaki parasal tutarlarının büyük harflerle yazılıp bankaların müthiş performansından bahsedenlere gülüp geçin.
Çünkü KAZIN AYAĞI ÖYLE DEĞİL!
Aşağıdaki grafikte,
Türkiye’nin beş büyük özel bankasının konsolide olmayan finansalları itibariyle yıllar itibariyle ortalama öz kaynak karlılıklarını ve bu oranların TÜİK Enflasyonuna karşın seyirlerini görebilirsiniz.
Enflasyon muhasebesi uygulanmamış durumda dahi, 2023 yılında bankaların Özkaynak karlılıklarının düştüğü net bir şekilde görülüyor.
Peki ortada gerçekten yani reel olarak karlılık var mı?
Enflasyon illüzyonu, bilgi kullanıcılarının enflasyon dönemlerinde ilgili hesap kalemlerindeki değişimleri hatalı bir şekilde nominal olarak değerlendirerek, finansal performans adına başarılı ya da başarısız şeklinde yargılarda bulunmalarına neden olur.
Yani, reel duruma değil nominal vaziyete bakarak hatalı çıkarımlarda bulunurlar.
Diğer bir ifadeyle, enflasyona göre düzeltilmemiş nominal muhasebe rakamları itibariyle pozitif bir Özkaynak Karlılığı olduğu düşünülürken; reel olarak bırakın kar elde etmeyi ZARAR SÖZ KONUSU OLABİLİR.
Aşağıdaki grafikte,
Analize konu bankaların Özkaynak Karlılıkları ortalaması ile TÜİK Enflasyonu arasındaki farkı görmektesiniz.
2023 yılında sektörün Özkaynak karlılığı ile enflasyon arasındaki fark yaklaşık olarak EKSİ YÜZDE 26!
Yani sektörün enflasyona göre düzeltilmemiş finansallar üzerinden hesap edilen Özkaynak Karlılığı %39 iken; TÜİK enflasyonu 2023 yılında %64,8 olarak gerçekleşmiş.
Bu en basit şekliyle yaklaşık %26 düzeyinde REEL KAYBA yol açmış.
Yani analize konu bankaların ortakları PARA KAYBETMİŞ!
Kısaca, KAR değil reel olarak ZARAR söz konusu.
Sevgi ve vicdanla kalın…
Doç. Dr. Soner GÖKTEN