Borsada işlem gören Türkiye’nin dört büyük özel bankasının 2023 yılı finansal sonuçlarını açıklamasıyla birlikte iki analiz kaleme aldım.
Birincisi,
18 Şubat 2024 tarihli “Dev Bankada Üst Yönetime Yapılan Ödemeler Şaşırttı!” Başlıklı;
İkincisi ise,
26 Şubat 2024 tarihli “Enflasyon Canavarı Bankaları Ezmiş Geçmiş: Karlılık Performansları Yerlerde!” Başlıklı Paramedya yazılarım.
Eğer okumadıysanız,
Bu yazımdan önce okumanızı öneririm.
İlkinde üst yönetici ücretleri itibariyle bir karşılaştırma yapmış,
İkinci yazıda ise banka patronlarının yani sermayedarların reel olarak enflasyona karşı zarar ettiklerini belirtmiştim.
Şimdi ise bu yazıda,
Son iki yıldaki katmerli enflasyon ortamında;
Yani Türkiye’de ‘banka patronu olmak mı’ yoksa ‘bankanın üst yöneticisi olmak mı’ daha avantajlı olmuş; buna bakacağım.
Nasıl mı?
Son derece kolay…
Son iki yıl itibariyle üst yönetime yapılan ödemelerdeki artış oranı ile, ortalama özkaynak karlılıklarını mukayese edeceğim.
Ortalama öz kaynak karlılığı banka patronlarının getirilerini ifade ederken;
Üst yönetime yapılan ücret artışları ise; üst yönetimin baz yıl itibariyle enflasyona karşı reel olarak kayıp ya da kazanç sağlayıp sağlamadıklarını teşhis etmemize imkân verecek.
Aşağıdaki tablo(larda) ve grafikte analize konu özel bankaların üst yönetime yaptıkları ödemeleri, 2022 ve 2023 itibariyle üst yönetime yapılan ücret artışlarını (yönetici tanımlamasıyla ve yüzde olarak), öz kaynak karlılıklarını (patron tanımlamasıyla ve yüzde olarak) ve TÜİK enflasyonunu görmektesiniz
Sonuçlar net!
Tüm bankaların özkaynak karlılıkları yani patron getirisi her iki yılda da enflasyonun altında kalmışken; 2022 yılında analize konu tüm bankalar ve 2023 yılında Garanti Bankası hariç diğer bankaların hepsi üst yönetim ücretlerine enflasyonun üzerinde artış yapmışlar.
Burada İş Bankası’nın (baz itibariyle) tutar olarak minimum üst yönetim ücretine sahip olduğunu vurgulayalım ki; haksızlık olmasın.
Akbank üst yönetimi adeta rekor kırmış.
Yaklaşık TÜİK enflasyonu %65 iken üst yönetici ücretlerine %205 zam yapmış.
Sormadan edemiyorum… Ya çalışanlar?
Efendim,
Hep söylüyorum.
TMS 24 uyarınca, kilit yönetici personele yapılan ödemelerin ismen ve detaylarıyla yasal olarak açıklanması mecburidir.
Zira, halka açık şirketlerde ortaklar yöneticiye ne ödendiğini bilme hakkına sahiptir.
Mesela bu neden mi önemli?
Gelin, üst yönetim ücretine %205 zam yapan Akbank örneği üzerinde bu durumu değerlendirelim.
Denetim raporları üzerinden gördüğümüz kadarıyla; Hacı Ömer Sabancı Holding, nitelikli paya sahip olan tüzel kişi olarak Akbank’ın %40,75’ine sahip.
Akbank Yönetim Kurulu Başkanı olan Suzan Sabancı’da Hacı Ömer Sabancı Holding’de %6,94 oranında pay sahibi.
Peki şu soruyu sormuş olsak…
Akbank, Suzan Sabancı’ya 2023 yılında ödeme yaptı mı; yaptıysa ne kadar ödedi?
TMS 24’e göre açıklanması yasal olarak zorunlu olan bu bilgiye ulaşamadığımız için Suzan Sabancı’nın 2023 yılında Hacı Ömer Sabancı Holding payı üzerinden reel olarak zarar içeren Akbank ortalama özkaynak getirisiyle mi yetindiğini; yoksa %205 yönetici ücret artışından pay alıp reel olarak kazanç elde edip etmediğini bilemiyoruz.
Lakin bu banka ABD’de olsa bilirdik.
Sevgi ve vicdanla kalın…
Doç. Dr. Soner GÖKTEN